HAARLEMMERMEER – Oekraïense vluchtelingen met inkomsten moeten per 1 oktober 2025 een hogere eigen bijdrage betalen voor hun opvang in Nederland. Dat maakte het ministerie van Justitie en Veiligheid begin juli bekend. Volgens de overheid moet de maatregel zorgen voor meer gelijkheid tussen verschillende groepen in de samenleving en een volgende stap zijn in de normalisering van de opvang van Oekraïners.
Nieuwe bedragen en regels
De bijdrage voor exploitatiekosten stijgt naar €244,22 per maand per persoon van 18 jaar of ouder. Daarbovenop blijft de bijdrage voor catering ongewijzigd op €252,18 per maand. Voor een gezin van twee volwassenen in een opvanglocatie met catering kan de totale bijdrage daarmee oplopen tot €992,80 per maand.
Gemeenten krijgen de taak deze bedragen te innen bij vluchtelingen die voldoende inkomsten hebben. Zij behouden wel de vrijheid om de bijdrage kwijt te schelden wanneer innen tot onevenredig nadeel leidt.
In de gemeente Haarlemmermeer, waar honderden Oekraïense ontheemden worden opgevangen, wordt de eigen bijdrage al sinds 1 januari 2025 geïnd. Volgens een woordvoerder volgt de gemeente het landelijke beleid volledig. “De gemeente Haarlemmermeer hanteert de per 1 oktober 2025 verhoogde eigen bijdrage zoals landelijk is vastgesteld,” laat zij weten. De verhoging verandert volgens de gemeente weinig aan de bestaande werkwijze. Vluchtelingen ontvangen een brief in hun eigen taal waarin de hoogte van de bijdrage en de betalingswijze worden toegelicht, en de bijdrage wordt maandelijks geïnd via een betaalverzoek van de gemeente.
Tegelijkertijd benadrukt Haarlemmermeer dat er ruimte blijft voor maatwerk: bij signalen van financiële knelpunten kan de bijdrage (deels) worden kwijtgescholden, zodat gezinnen niet onder het bestaansminimum terechtkomen. De gemeente zegt hiermee aan te sluiten bij de landelijke afspraken en te zorgen voor een “zorgvuldige uitvoering”.
115%-norm: wat betekent dit?
Met de verhoging wordt ook een zogeheten 115%-norm ingevoerd. Dat betekent dat wie minder verdient dan 115 procent van het ingetrokken leefgeld plus de eigen bijdrage, slechts een deel hoeft te betalen. Boven deze grens moeten vluchtelingen hun leefgeld volledig inleveren én de volledige eigen bijdrage betalen.
Volgens het ministerie voorkomt dit dat er te grote inkomensverschillen ontstaan tussen werkende en niet-werkende Oekraïners. Tegelijkertijd moeten gemeenten, zoals Haarlemmermeer, nauwkeuriger gaan beoordelen wie onder of boven de norm valt, iets wat naar verwachting extra administratieve druk met zich meebrengt.
Waarom voert de overheid dit in?
De maatregel is onderdeel van bredere wetgeving die sinds 1 juli van kracht is: de Verzamelwet Justitie en Veiligheid en Asiel en Migratie 2025. Die wet geeft gemeenten ook het recht om niet alleen het sociaal-verzekeringsloon, maar ook het nettoloon van vluchtelingen in te zien. Hierdoor kan beter worden vastgesteld hoeveel iemand daadwerkelijk verdient en hoeveel eigen bijdrage verschuldigd is.
Volgens het ministerie zorgt de nieuwe regeling ervoor dat de positie van Oekraïense vluchtelingen meer in lijn komt met andere groepen in Nederland, zoals minima en asielzoekers.
Gevolgen voor vluchtelingen en gezinnen
Voor gezinnen kan de bijdrage flink oplopen. Een stel met twee volwassen kinderen boven de 18 kan bijvoorbeeld bijna €1.500 per maand kwijt zijn aan opvangkosten. De vraag is hoeveel er dan nog overblijft van het inkomen, zeker voor vluchtelingen die in laagbetaalde banen werken.
Voorstanders zien in de regeling een stimulans om zo snel mogelijk zelfstandige woonruimte te vinden. Tegenstanders waarschuwen juist voor extra financiële druk en mogelijke armoede onder Oekraïense gezinnen.
Reacties uit de samenleving
Hulporganisaties spreken hun zorgen uit. Zij vrezen dat de hogere bijdragen werkende vluchtelingen kunnen ontmoedigen en dat gezinnen in de knel komen. Ook gemeenten kijken kritisch naar de uitvoerbaarheid. Het innen van bijdragen en beoordelen van uitzonderingen vraagt volgens hen veel extra capaciteit.
Toch laat Haarlemmermeer weten de uitvoering “zorgvuldig en met oog voor de menselijke maat” te willen doen. Aan de andere kant klinkt in de politiek steun voor de maatregel, omdat deze tegemoet zou komen aan gevoelens van ongelijkheid bij andere groepen in de samenleving.
Wat erna volgt
De maatregel is officieel ingegaan op 1 oktober 2025. Hoe groot de effecten in de praktijk zullen zijn, wordt pas later duidelijk. Het ministerie heeft aangekondigd de regeling te evalueren, maar een exacte datum is nog niet bekend.
Voor Oekraïense vluchtelingen zelf betekent het vooral dat hun financiële situatie vanaf de herfst ingrijpend kan veranderen. Voor gemeenten, zoals Haarlemmermeer, breekt een periode aan waarin zij moeten balanceren tussen wetgeving, menselijke maat en praktische uitvoerbaarheid.
Bron: Woordvoerder Gemeente Haarlemmermeer
Foto: DariaHurst34/ pixabay
Auteur: Ika Berman
